Malum, kış geldi havalar soğumaya başladı. İnfluenza A başta olmak üzere neredeyse herkes nezle, grip kırılıyor. Virüslerle olan bu hastalıkta antibiyotiklerin yeri yok. Kimi zaman bağışıklığın düşmesiyle birlikte üzerine bakteriyel bir enfeksiyon eklendiğinde yüksek ateş, boğaz ağrısı, tonsillit yani bademcik iltihabı veya bronşit ile birlikte olabilir diyerek antibiyotik başlanabilir. Ancak sıklıkla bu hastalık ilaçla yedi günde, ilaçsız bir haftada yani vücudun bağışıklık gücüne göre kendi kendine de geçebilecek bir rahatsızlık. Kullanılan ilaçlar ise genelde semptomatik yani şikayetleri hafifleten cinsten. Elbette vitaminlerin, takviyelerin, yerine göre de antiviral ilaçların da tedavide yeri var. Ama benim asıl bahsetmek istediğim şikayetleri hafifletmek adına kullanılan fakat iyi bilinmedik yan etkileriyle başımıza umulmadık işler açan ilaçlar.
Psödoefedrin, fenilefrin içeren ilaçlar
Piyasada nezleye iyi gelen ilaç olarak satılan ve sonunda cold, flu, away, hot gibi takıları bulunan ilaçlar, yalancı adrenalin olarak da adlandırılan bu maddeyi içerir. İlk olarak 1889 yılında Alman kimyagerler tarafından bulunmuş. Masum bir grip ilacı diye bilinen bu ilaçlar uzun süre tüketildiğinde psikoz, şizofreni ve mani gibi psikolojik sorunlara sebep olabiliyor hatta aynı zamanda bağımlılık da yapabiliyor. Bu ilaçlar tablet olarak satıldığı gibi burna sıkılan nazal sprey şeklinde de sunuluyor. Burun tıkanıklığını veya burun akıntısını geçirecek diye alınan bu ilaçlar içerdiği bu maddeler dolayısıyla özellikle kalp hastaları için veya sinirlilik, uykusuzluk şikayeti olan kişiler için tehlikeli olabilir. Bu maddeler soğuk algınlığının yanı sıra, dikkat dağınıklığı ve obezite için kullanılan ilaçların içerisinde de yer alabilir. Bu maddeler uyarıcı etkilerinin yanı sıra üst solunum yollarındaki mukozanın şişkinliğini ortadan kaldırır. Hem alerji hem de soğuk algınlığında gözlenen hiperemi yani kızarıklık ve ödem, nazal konjesyon yani şişliği giderir.
İlaçların etkisi ve dikkatli olması gereken kişiler
Adrenalin benzeri etki yüzünden adrenerjik reseptörlere bağlanıp damar daraltıcı etki gösterir. Burna daha az kan gider. O bölgedeki yangı hafifler, şişlik iner, mukus üretimi azalır. Uyarıcı etkisi nedeniyle ciddi anlamda uykusuzluk yapar. Buna anksiyete ve sinirlilik eklenir. Çarpıntı ve yüksek tansiyon ortaya çıkabilir. Baş dönmesi olabilir. Kalpte eğer yatkınlık varsa öldürücü aritmileri de tetikleyebilir.
Uzun süre kullanımda bağımlılık yaratabilir. Psikolojik tabloyu bozup, paranoid psikoz, halüsinasyon yani uyanıkken hayal görmeye sebep olabilir.
Kan şekerini yükseltebilir. Bu nedenle şeker hastalarının özellikle dikkatli olması gerekir. Hipertiroidi hastalarında zaten tiroid hormonları kalbi yeterince uyarıcı etkide bulunur. Bu negatif etkiyi daha da artıran bu ilaçlara karşı dikkatli olunmalıdır. Hipertansiyon, koroner kalp hastaları ve aritmi hastalarının kullanması önerilmez. Prostat büyümesi, göz tansiyonu olanlar, çocuklar ve hamile kadınlar dikkatli olmalıdır.
Betabloker grubu ilaç kullanan hastalarda ani tansiyon yükselmesine sebep olabilir. MAO inhibitörleri ve trisiklik antidepresanlar ile kullanıldığında bu ilaçların etkisi artar.
